Meer dan 75% van de broeikasgasemissies in de EU is afkomstig van de productie en het gebruik van energie. We moeten ons energiesysteem koolstofvrij maken, willen we onze klimaatdoelstellingen voor 2030 en de langetermijnstrategie van de EU om tegen 2050 koolstofneutraal te zijn, kunnen realiseren. Energiezuinige gebouwen en hernieuwbare energiebronnen staan hierin voorop. Maar hoe ver staan wij hiermee begin 2022?

Hernieuwbare energiebronnen
Hernieuwbare energiebronnen zijn energiebronnen die zichzelf op natuurlijke wijze opnieuw aanvullen (of vernieuwen), zoals zonne-, wind- en getijdenenergie. Gekende voorbeelden hiervan zijn:
⦁    Biomassa en afval: organisch, niet-fossiel materiaal van biologische oorsprong, dat kan worden gebruikt om warmte of elektriciteit op te wekken; omvat hout en houtafval, biogas, gemeentelijk vast afval en biobrandstoffen; met inbegrip van het hernieuwbare deel van industrieel afval
⦁    Waterkracht: de elektriciteit opgewekt in waterkrachtcentrales vanuit de potentiële en kinetische energie van water (de elektriciteit opgewekt in pompcentrales is niet inbegrepen)
⦁    Geothermische energie: de energie beschikbaar als warmte vanuit de aardkorst, meestal onder de vorm van warm water of stoom
⦁    Windenergie: de kinetische energie van de wind die in windturbines in elektriciteit wordt omgezet
⦁    Zonne-energie: zonnestraling benut voor zonne-warmte (warm water) en elektriciteitsproductie
⦁    Omgevingswarmte (warmtepompen): warmtepompen die worden aangedreven door elektriciteit of andere aanvullende energie om (opgeslagen) energie uit de lucht, de grond of het water te onttrekken en om te zetten in energie die elders kan worden gebruikt (bijvoorbeeld om ruimtes te verwarmen met vloerverwarming en / of water in woongebouwen).

Nederland – België
Eurostat becijferde in 2018 het aandeel energie uit hernieuwbare bronnen ten opzichte van de totale energieverbruik voor alle Europese landen. Nederland was in 2018 van alle EU-landen het verst verwijderd van het verwezenlijken van de doelstellingen voor hernieuwbare energie voor 2020 met 7,4 %. In België waren de hernieuwbare energiebronnen goed voor 9,4 procent van het energieverbruik, waarmee wij ook bij de slechtste leerlingen van de klas horen.

GMF naar Vakbeurs Energie (NL)
Ondertussen zijn we 2022 en lopen zowel wij, Belgen, als onze noorderburen nog steeds achter op de doelstellingen. Nederland maakte wel een inhaalbeweging met een aandeel van 11,1% hernieuwbare energie, hetgeen overeenkomt met het Belgische percentage. Een ex aequo dus… Maar hoever staat men ondertussen in Nederland en wat kunnen wij Belgen van hen leren om niet achterop te raken?

GMF stuurde techneut Wim, renovatie-adviseur bij de MilieuAdviesWinkel, naar de ‘Vakbeurs Energie’ in ’s Hertogenbosch (NL) om er de nieuwste technische ontwikkelingen en innovatieve concepten in de energietransitie te onderzoeken. Wim was onder de indruk en keerde terug met volgende aantekeningen.

⦁    Prefabriceer je buitenschil en je maakt een groot verschil
Geen kaas gegeten van de bouwwereld? Hier volgt een woordje uitleg. Prefab betekent gestandaardiseerd produceren van bouwdelen in een productiehal en dit kant-en-klaar leveren en monteren op de werf. Bij grondige energetische renovaties voldoen de thermische eigenschappen van de buitenmuren, daken, buitenschrijnwerk,… vaak niet. Onze noorderburen zetten volop in op geïndustrialiseerde bouwsystemen voor zowel nieuwbouw als renovatie. In de prefab-buitenschil zijn het ventilatie- en verwarmingssysteem (bv. lucht-water-warmtepomp) geïntegreerd voor een comfortabel en gezond binnenklimaat. Voordeel hiervan is het snelle bouwtempo en de lagere kostprijs wanneer je deze techniek in serie kunt toepassen. Denk hierbij aan hoogbouw of een serie van dezelfde woningen. Lekker zuinig en tot gezellig warm, klinkt goed!

⦁    Warmtepompen voor elk paar klompen!
In tegenstelling tot wat wij in België denken is het plaatsen van een warmtepomp niet enkel mogelijke in energetisch-onberispelijke woningen. Dit door diverse technologieën:

1. Een nieuwe generatie warmtepompen kan hogere werkingstemperaturen genereren tot zelfs °70. Hierdoor wordt het ook mogelijk om dit verwarmingssysteem toe te passen in matig geïsoleerde woningen. Wel merken wij een efficiëntieverlies, dus goed isoleren en luchtdicht maken geniet nog steeds de voorkeur!
2. De doorontwikkeling van lage-temperatuur-radiatoren. Je hoeft niet steeds een volledige nieuwe vloeropbouw te plaatsen, inclusief vloerverwarmingssysteem, als je een warmtepomp wenst te plaatsen. Vaak volstaat het om de oude radiatoren te vervangen door aangepaste exemplaren voor een lage-temperatuursregime.
3. Buurman, wat doet u nou? In stedelijke gebieden wordt het plaatsen van een warmtepomp vaak niet overwogen uit schrik voor geluidsoverlast. De Nederlanders hebben dit snugger opgelost door de buitenunit te splitsen, waarbij de ventilator binnen wordt geplaatst. Zit die lekker in je kelder en hop, je hoort er niks meer van.

⦁    PVT-panelen
Photo-voltaïsche panelen (of zonnepanelen in de volksmond) kennen we allemaal. Dit zijn panelen die elektriciteit opwekken. Maar wist je dat in Nederland de zonnepanelen ook warmte kunnen opwekken. Indien je deze koppelt aan een PVT-warmtepomp is het mogelijk een woning op duurzame wijze van warmte, koeling, sanitair water en elektriciteit te voorzien. Deze PVT-warmtepomppanelen vervangen de bodembron of de buitenunit, ideaal dus in stedelijke omgeving.

⦁    Warmterecuperatie van sanitair water
Lekker zuinig zijn met je douchewater. Jan Pet en Truus Thuis hebben er nog nooit van gehoord, toch bestaat de techniek al jaren. In plaats van al het warme water direct het afvoerputje in te laten stromen vang je dit lekker op en stuw je het door een warmtewisselaar. Dit staaltje techniek haalt de energie uit het afvalwater en warmt zo het koude aanvoerwater alvast op. Slim toch?

⦁    Zoutwaterbatterij
Ecologische batterijen op basis van zoutwater. ’s Werelds veiligste en milieuvriendelijkste elektrische energieopslag voor uw huis. En dat op boogscheut verwijderd! Als we onze Hollandse vrienden mogen geloven biedt deze batterij ons tal van voordelen: niet-ontvlambaar, onderhoudsvrij, geen toxische materialen, gemaakt uit veel voorkomende materialen, lange levensduur,… Klinkt leuk!

Dit is het voorlopige slot in onze artikelenreeks Gent Zonder Gas, in 2022 gooien we het over een andere boeg op de MAW-pagina’s! Meer info over duurzame verwarmingstechnieken en ander ecologische bouw- en renovatieadviezen vind je hier terug.

Dit artikel werd geschreven door Stijn Gaudissabois en Wim Crepain voor Frontaal (editie winter 2021), het magazine van Gents MilieuFront. Wil je ook 4x per jaar inspirerende en kritische Frontaal-artikels lezen op papier of digitaal? Word nu lid van GMF en geniet van Frontaal en tal van andere fijne voordelen!